Meer dan 1 op de 10 vrouwen heeft PCOS, polycysteus ovarium syndroom, en dit aantal blijft stijgen. Ondanks dat het zoveel vrouwen treft, hoor je vrij weinig over PCOS. Onlangs deelde wel Nederlands model Romee Strijd dat ze een vermoeilijkte zwangerschap had door het syndroom, waardoor PCOS wat meer in de spotlights kwam te staan. In dit artikel bespreken we wat PCOS is, wat de symptomen zijn van PCOS en wat je kan doen als je denkt dat je het hebt.
Wat is PCOS (polycysteus ovarium syndroom)?
PCOS is een hormonale disbalans die ervoor zorgt dat je geen of minder vaak een eisprong hebt. Je kunt dit onder andere merken aan een onregelmatige of uitblijvende menstruatie. Dat komt doordat de eitjes zich niet goed ontwikkelen. Hierdoor blijven veel eitjes in de eierstokken achter: dit worden eiblaasjes of cystes genoemd (ook wel de “kralenketting” die dan zichtbaar is op echo’s).
Vaak zie je bij vrouwen met PCOS ook verhoogde mannelijke hormonen, die bijdragen aan de hormonale disbalans. Dit kan klachten geven als haaruitval, acne en overbeharing, bijvoorbeeld in het gezicht of op de bovenbenen.
Het niet of minder vaak hebben van een eisprong maakt het moeilijker om zwanger te raken. PCOS kan dus best lastig zijn bij een kinderwens. Veel vrouwen komen er pas achter wanneer ze stoppen met de pil vanwege die kinderwens, en een menstruatie uitblijft.
Lees ook: De Vier Fases van je Menstruatiecyclus Uitgelegd Per Week
Wanneer heb je PCOS en hoe wordt het vastgesteld?
Officieel moet je aan 2 van de 3 volgende criteria voldoen om PCOS te hebben (de “Rotterdam criteria”):
- Een verminderde of ontbrekende eisprong
– Dit blijkt uit een afwezige of onregelmatige menstruatiecyclus - Te hoog vrij testosterongehalte
– Dit kan vastgesteld worden door middel van een bloedtest - Meer dan 12 cystes per eierstok
– Dit wordt vastgesteld door een inwendige echo bij de gynaecoloog.
Het kan dus best zijn dat je een afwezige cyclus hebt en meer dan 12 cystes per eierstok, maar geen verhoogde mannelijke hormonen. Of juist een afwezige cyclus en een verhoogd testosterongehalte, maar geen cystes op je eierstokken. In beide gevallen kun je toch PCOS hebben. PCOS uit zich bij iedere vrouw dus weer anders, maar grofweg kunnen we 4 types onderscheiden:
Type A: alle 3 de criteria. Vaak hebben deze vrouwen een verhoogd BMI en is er sprake van insulineresistentie: een schommelende bloedsuikerspiegel, waardoor teveel glucose wordt aangemaakt, wat wordt opgeslagen als vet (vooral rondom de buikstreek). Dit is een belangrijke trigger van PCOS.
Type B:
wel: Een verminderde of ontbrekende eisprong en te hoog vrij testosterongehalte
niet: Meer dan 12 cystes per eierstok
Type C:
wel: Te hoog vrij testosterongehalte en meer dan 12 cystes per eierstok
niet: Een verminderde of ontbrekende eisprong
Type D:
wel: Een verminderde of ontbrekende eisprong en meer dan 12 cystes per eierstok
niet: Te hoog vrij testosterongehalte
Wat zijn de PCOS symptomen?
Omdat er verschillende vormen van PCOS zijn, is het soms lastig te herkennen. Sowieso kun je de symptomen pas merken zodra je bent gestopt met hormonale anticonceptie. Gebruik je wel hormonale anticonceptie, zoals de pil of spiraal, dan maskeert deze je de PCOS-klachten. Pas zodra je hiermee stopt, neemt jouw eigen hormoonbalans het langzaamaan weer over.
Het belangrijkste kenmerk is een lange, onregelmatige of uitblijvende menstruatiecyclus. Verhoogde mannelijke hormonen kun je herkennen aan haaruitval, een onrustige huid of overbeharing in het gezicht (boven je lip, of op je kin) of bijvoorbeeld op je benen en billen.
Daarnaast gaat PCOS vaak ook gepaard met insulineresistentie. Hierbij schommelt je bloedsuikerspiegel heel erg. Dit merk je aan energiedips na het eten (after lunch dips, after dinner dips), zin in zoet en moeilijk maaltijden kunnen overslaan. Vermoeidheid en stemmingswisselingen zijn hier vaak ook een gevolg van.
Soms lees je dat je ook overgewicht moet hebben om PCOS te hebben, maar dat is absoluut niet het geval. Het klopt wel dat een grote groep vrouwen met PCOS overgewicht heeft, maar er zijn ook genoeg vrouwen met PCOS en een normaal of slank postuur.
Wat moet je doen als je denkt dat je PCOS hebt?
Als je vermoedt dat je PCOS hebt, ga dan naar je huisarts om je klachten te bespreken. Vraag om een echo en een bloedonderzoek zodat PCOS vastgesteld kan worden. Pas dan weet je het zeker.
Het is fijn om van tevoren te bedenken wat je zou willen: heb je geen kinderwens, dan kan het heel goed dat de huisarts voorstelt om aan de pil te gaan, zodat je klachten gemaskeerd worden. Dat kan fijn zijn, maar besef je wel dat zodra je stopt met de pil, PCOS-klachten weer terug zullen komen. Met de pil pak je de oorzaak van PCOS namelijk niet aan. Bedenk van tevoren wat je wel en niet wilt, zodat je hier niet door overvallen wordt.
Heb je wel een kinderwens, dan kan de gynaecoloog voorstellen om met een hormoonkuur te starten. Je slikt dan medicijnen die een menstruatie en een eisprong opwekken. Bedenk voor jezelf of je hier meteen mee zou willen beginnen. Of misschien wil je wel eerst de oorzaak van je PCOS-klachten aanpakken, waardoor een hormoonkuur straks wellicht niet eens meer nodig is.
Lees ook: Cyclus Tracken: Hoe Werkt Het en Wat Zijn De Beste Cyclus Apps?
Moet je je nu zorgen maken?
Ja en nee. PCOS gaat vaak gepaard met klachten zoals insulineresistentie en dat is niet goed voor je gezondheid, mede omdat dit een voorstadium is van diabetes type 2. Ook is het hebben van een regelmatige cyclus belangrijk: een cyclus is eigenlijk een gratis maandelijkse APK van je lichaam. Je weet dat alles het “doet” en je lichaam wordt weer even “opgeschoond”.
Toch hoef je je niet per se zorgen te maken, omdat er heel veel aan te doen is. Met voeding en leefstijl kun je bijvoorbeeld de oorzaak van PCOS blijvend aanpakken. Hierdoor verdwijnen veel PCOS-klachten en kun je weer een regelmatige cyclus krijgen. En wist je dat vrouwen met PCOS gemiddeld evenveel kinderen krijgen als vrouwen zonder PCOS? Het kan weliswaar iets langer duren dan bij vrouwen zonder PCOS, maar wees dus niet bang dat je kinderwens nooit in vervulling zal gaan. Er is echt heel veel mogelijk!
Meer lezen over PCOS?
- Zwanger worden met PCOS: verschil tussen een natuurlijk en medisch traject
- PCOS Voeding: 5 tips voor een gezond PCOS dieet
Wil jij persoonlijke begeleiding bij jouw PCOS? Eveline van Health Eve is PCOS ervaringsdeskundige en orthomoleculair adviseur. Door middel van lifestyle coaching, EMB-testen, voedingstrajecten en online advies begeleidt zij vrouwen om (ook op een natuurlijke manier) hun PCOS-klachten te laten verdwijnen.
