Bij deze huidige verkiezingen zien we meer vrouwelijke lijsttrekkers dan ooit tevoren. Een goede stap vooruit! Maar trekt deze trend van diversiteit zich ook door naar het partijprogramma? Hoe wordt het thema van bijvoorbeeld ongelijkheid in de gezondheidszorg behandeld en welke politici zetten zich hiervoor in? De grote vraag is dus: bij welke partijen moet je zijn als je een keuze voor een gelijkwaardig Nederland wilt maken? We vroegen Xanne, expert op het gebied van gendergelijkheid in de gezondheidszorg van WOMEN Inc. waar je op kan letten bij de komende verkiezingen.
Feminien interviewt: Xanne Visser
Xanne is de expert op het gebied van gendergelijkheid in de gezondheidszorg bij WOMEN Inc., de stichting die staat voor gelijke kansen voor iedereen, ongeacht gender en sekse.
Wat is het probleem van ongelijkheid in de zorg? En hoe is het ontstaan?
“Van oudsher is medisch onderzoek naar bijvoorbeeld medicijnen, doseringen, ziekteverschijnselen veelvuldig alleen op mannen gedaan. Onderzoek kost geld en vrouwen waren vanwege hun schommelende hormoonspiegel en kans op zwangerschap moeilijker en duurder om mee te nemen in onderzoek. Het was daarom makkelijker en de gewoonte om deze onderzoeken op mannen te doen.
Vandaag de dag wordt veel onderzoek gelukkig zowel onder mannen als vrouwen uitgevoerd, maar er is nog een lange weg te gaan. Er moeten meer onderzoeken komen naar de verschillen in symptomen en ziektebeelden waar we nog niet zoveel van weten, zoals Alzheimer, naar doseringen en bijwerkingen van medicijnen als bloedverdunners en plaspillen (1), en hoe het komt dat vrouwen meer last hebben van migraine dan mannen.”
Hoe zet WOMEN Inc. zich in om deze genderverschillen te verkleinen?
“Het is een onderwerp waar we als WOMEN Inc. al sinds 2012 mee bezig zijn. Vanaf toen hebben we het onderwerp opgepakt en zijn we met verschillende mensen in het veld samengekomen in de Alliantie Gender en Gezondheid, inmiddels de Nederlandse Vereniging Gender en Gezondheid (2). Eerstelijns zorgverleners, huisartsen, specialisten, hulpverleners uit de GGZ, maar ook beleidsmedewerkers hebben samen met ons in kaart gebracht hoe de zorg beter kon.
De alliantie heeft zich de afgelopen jaren heel erg ingezet om dit onderwerp op de kaart zetten. Er zijn congressen geweest, boeken uitgebracht, onderzoeken uitgevoerd en wij hebben als WOMEN Inc. campagnes gestart, zoals ‘Behandel me als een dame’. Daarna werd er vanuit het Ministerie van Volksgezondheid, Wetenschap en Sport (VWS) 12 miljoen beschikbaar gesteld om in 4 jaar meer onderzoek te doen naar sekse en genderverschillen binnen allerlei thema’s zoals migraine, reuma, psychische aandoeningen, autisme en ADHD. Dus dat is een heel mooi resultaat, maar die financiering van 4 jaar loopt nu af. Wij zetten ons daarom nu hard in om daar weer een vervolg op te krijgen. De verkiezingen zijn daar een belangrijk onderdeel van.”
Zijn er momenteel kopstukken in de politiek die zich hier specifiek voor inzetten?
“We hebben de afgelopen jaren veel contact gehad met Lilianne Ploumen van de PvdA. Zij is iemand die echt heeft aangegeven dat ze met dit onderwerp binnen de politiek aan de slag wil. Zij heeft met ons, specialisten in het veld en de alliantie allerlei gesprekken gevoerd en heeft een initiatiefnota opgesteld. Deze heeft zij samen met D66 ingediend, en de Tweede Kamer moet de nota – en dus het onderwerp – dan behandelen. Dit is helaas alleen nog niet gebeurd doordat natuurlijk Corona de prioriteit kreeg, plus, we zitten nu met een demissionair kabinet.
Vorig jaar zijn wij zelf als WOMEN Inc. begonnen met onze actie richting de politiek om van gendergelijkheid echt een punt te maken bij deze verkiezingen. Wij hebben 8 punten benoemd die we heel belangrijk vinden om emancipatie te kunnen versnellen en waarvan wij willen dat de politiek hiermee aan de slag gaat in beleid. Waarvan gezondheid een van deze punten is. Het zijn de 8 punten uit Het Gendergelijkheid Stemadvies.
Door de punten op de kaart te zetten en door het ook met verschillende politieke partijen te bespreken, zie je nu dat het bij veel partijen in het partijprogramma staat. Ten opzichte van 4 jaar geleden is dat echt een enorm verschil. Want toen was een gendersensitieve gezondheidszorg geen thema wat op deze manier werd meegenomen.”
Mooie winst dus al ten opzichte van 4 jaar geleden! Wat voor concrete initiatieven komen er nu voort uit het partijprogramma?
“Er zijn nu 6 partijen die het hebben opgenomen in hun partijprogramma. In een partijprogramma is het vaak nog minder concreet en staat er bij iedereen ‘dat er meer aandacht moet zijn voor die verschillen voor een betere zorg voor mannen en vrouwen’ (zoals bijvoorbeeld bij de ChristenUnie). Het moet dus allemaal nog concreet worden, maar wat ik wel mooi vond is dat ik vooral twee punten terug zag komen:
- Dat er vaker benoemd wordt dat er meer en structureel geïnvesteerd moet worden in medisch onderzoek, waarbij diversiteit centraal staat. Dat zag ik bijvoorbeeld bij BIJ1, D66 en GroenLinks terug komen. En PvdA sprak wat meer algemeen over het vergroten en verspreiden van kennis (door middel van onderzoek). Wat daarvan de uitwerking is, moet natuurlijk altijd bekeken worden: op welke manier doe je dat en op welke manier wordt dat onderzoek uitgevoerd, hoe zorg je ervoor dat sekse en gender altijd wordt meegenomen?
- Het tweede punt dat ik terug zag komen, is dat een aantal partijen concreet zegt dat het belangrijk is om ook te focussen op het bewustzijn, de kennis en de blinde vlekken van zorgverleners. Een zorgverlener kan natuurlijk niet weten wat diegene niet weet. En dit kan dan gaan over het leren van nieuwe kennis over diversiteit, , maar ook over bejegening: hoe kijkt een zorgverlener tegen degene voor zich en hoe worden aannames gedaan of gebruikt. BIJ1 heeft het hierbij heel specifiek over trainingen. Partij van de Dieren heeft het over opleidingen.
Als je de zorg gendersensitief wil hebben, moet je inzetten op onderzoek, opleiding, de professionals en het algemeen publiek. Dus je wil meer onderzoek, je wil dat kennis die er is in de opleidingen terecht komt, je wil dat het ook terecht komt bij de zorgprofessionals op dit moment. Dat kunnen we bijvoorbeeld doen via trainingen of nascholingen. En tot slot wil je kennis ontsluiten naar het publiek en dat mensen zelf toegankelijke informatie tot zich kunnen nemen.”
Naar welke vrouwenrechten wordt er in deze verkiezingen nog meer gekeken, zoals: anticonceptiepil in het basispakket, abortus, of gratis/belastingvrije menstruatieproducten?
“Deze onderwerpen komen inderdaad ook in programma’s terug en daarin zie je dat de partijen verschillende elementen van onderwerpen aanhalen en op sommige vlakken echt hetzelfde denken, maar dat er op sommige punten ook nog verschillen bestaan zijn:
Abortus
Als je kijkt naar abortus, zie je terugkomen dat een aantal partijen graag wil dat abortus uit het Wetboek van Strafrecht gaat, dat de bedenktijd van 5 dagen wordt afgeschaft en dat de abortuspil bij de huisarts verkrijgbaar is. Dat zijn dan BIJ1, D66, GroenLinks, PvdA en Volt. Buiten die drie punten, zie je dat er bij andere onderwerpen wat meer verschillen bestaan. De een beschrijft specifiek wat er wel of niet vergoed wordt, en andere partijen zetten specifiek in op betere seksuele voorlichting. De nuances verschillen daarin.
Gratis/belastingvrije menstruatieproducten
GroenLinks is de enige partij die het heeft over menstruatieproducten en om die gratis te verstrekken op scholen en overheidsgebouwen.
Anticonceptie vergoed
Bij het standpunt anticonceptie zie je dat de ChristenUnie, D66, PvdA, Partij van de Dieren en Volt allemaal inzetten op anticonceptie in het basispakket of gratis via de apotheker. Ook daarin zal er altijd nog verschil ontstaan in de latere uitwerking van het beleid, bijvoorbeeld om welke vormen van anticonceptie het gaat of hoe iets wordt vergoed.
Het is mooi om te zien dat partijen zich nu specifiek over deze vrouwenzaken uitspreken. Want op het moment dat hier straks een regeerakkoord over gemaakt wordt, dan kunnen partijen hierop aangesproken worden als beslissingen toch anders uitvallen of onderwerpen niet worden opgenomen.”
Dus als je het globaal neemt dan zeg je eigenlijk: er zijn meer punten over gendergelijkheid opgenomen in deze verkiezingen dan 4 jaar geleden. Dat is echt een enorme vooruitgang. Als het dan gaat om de specifieke punten zijn er een aantal partijen die op gendersensitieve zorg inzetten, maar zij houden daarbij ook nog de ruimte om te kijken hoe dat dan uiteindelijk in beleid wordt uitgevoerd…
“Het is natuurlijk ontzettend mooi dat partijen het nu in hun programma zetten, maar pas als straks ook daadwerkelijk de regering geformeerd is, zullen we zien of het ook meegenomen wordt in het beleid. Maar zeker dan zijn we nog niet klaar. Ook dan zijn er weer momenten om je erover uitspreken: vinden we dat het snel genoeg gaat, vinden we dat er voldoende gedaan wordt om verandering teweeg te brengen?
Want wij zien dat als de politiek zich er niet voor inzet, dan hangt het onderwerp aan individuele personen en organisaties die zich ervoor inzetten. Daardoor kan aandacht voor het onderwerp ook weer sneller verdwijnen. Wij zijn absoluut niet de eerste organisatie die gendersensitieve zorg op de kaart heeft gezet, dat gebeurde al in de jaren ‘90. Maar je ziet gewoon dat het lastig is om hier continu draagvlak voor te hebben.”
Als je 17 maart voor meer gendergelijkheid in de gezondheidszorg wil stemmen, welke partijen zijn hier dan het meeste mee bezig?
“Met WOMEN Inc. hebben we een stemadvies ontwikkeld met 8 punten die wij belangrijk vinden voor gendergelijkheid. Hierbij is gelijkheid in de gezondheidszorg een van de onderwerpen. Kijk vooral naar welke onderwerpen je belangrijk vindt en naar hoe deze beschreven zijn in de partijprogramma’s, dat hebben we op onze website helemaal uitgeschreven. De keus is natuurlijk helemaal vrij voor iedereen om te maken, maar we willen je in ieder wel goed laten zien op welke manieren partijen er mee bezig zijn en hoe je gendergelijkheid kunt meenemen in jouw keuze.”
8 stellingen voor gendergelijkheid per partij:
Bronnen:
- https://www.ad.nl/gezond/dit-is-waarom-mannen-en-vrouwen-anders-reageren-op-dezelfde-medicijnen~ab0d426d/
- https://www.genderengezondheid.nl/
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met WOMEN Inc. Wil je meer info over wat WOMEN Inc. doet, neem een kijkje bij hun verschillende campagnes, zoals Het Gendergelijkheid Stemadvies of Komt Een Mens Bij De Dokter, waarvoor er een hele mooie podcast is gemaakt met verhalen van mensen die zelf een lange zoektocht binnen de zorg hebben afgelegd.
