Ayurveda, de oude holistische geneeskunst en leefstijl uit India, gebruikt de theorie van de dosha’s (geboorteconstituties) om een diagnose te stellen en iemands unieke mind-body type te bepalen: Vatta, Pitta en Kapha. Wat zijn dan precies de dosha’s en kan je er ook meerdere zijn? Om uit te leggen wat de dosha’s zijn verdiepen we ons eerst in de vijf elementen theorie, waarna je daarna beter kan herkennen welk dosha type jij bent.
Samkhya filosofie: de vijf elementen
Ayurveda is gebaseerd op de Samkhya filosofie, een filosofie die er vanuit gaat dat er twee realiteiten zijn: Purusha, het ongemanifesteerde bewustzijn en Prakruti, de kracht van de creatie.
Purusha is passief en onbeweeglijk. Prakruti is de actieve kracht, beweeglijk en creëert alle materie. Prakruti wordt ook wel de kosmische moeder genoemd, omdat volgens de theorie, uit haar het hele universum is ontstaan.
Volgens de mythologie bedreven Purusha en Prakruti de liefde en dat klonk als de klank Ohm. Uit die klank ontstonden subtiele vibraties waaruit Ether ontstond en deze zorgde er weer voor dat Lucht ontstond, daarna Vuur, Water en als laatste Aarde.
Deze vijf elementen zijn in alle materie terug te vinden en dus ook in het menselijk lichaam. Voorbeelden van de elementen in het menselijk lichaam zijn als volgt:
Ether – alle holle gedeelten in ons lichaam zoals de neus en mond.
Lucht – is alle beweging in het lichaam, zoals de ademhaling of het zenuwstelsel.
Vuur – staat voor metabolisme in het lichaam en het verteert voedsel en ervaringen.
Water – staat voor alle afscheidingen in het lichaam en speelt ook een belangrijke rol bij emoties.
Aarde – zorgt voor stabiliteit in het lichaam en zorgt ervoor dat je lijf bij elkaar blijft.
Lees ook: Ayurveda voor Beginners: Het Hoe, Wat en Waarom
De drie dosha’s in Ayurveda
Iedereen heeft alle vijf de elementen in zich, we hebben ze namelijk nodig voor een goed functionerend lichaam, toch zijn we allemaal uniek. Dit komt doordat de onderlinge verhouding tussen de elementen per individu verschilt.
Volgens de Ayurveda wordt iedereen geboren als een bepaald type en dit wordt je geboorteconstitutie genoemd. Deze geboorteconstitutie, ofwel prakruti, kan worden aangetoond door middel van de theorie van de drie dosha’s. Elke dosha is opgebouwd uit twee elementen:
Vata – ether en lucht
Pitta – vuur en water
Kapha – water en aarde
De drie dosha’s vervullen ieder hun eigen functie in het lichaam en je hebt ze dus alledrie nodig. Toch kan het zijn dat je iets meer hebt van het lucht element, dan heb je een Vata constitutie. Of wanneer je veel vuur hebt, wordt er gezegd dat je Pitta constitutie hebt.
Ik zal de dosha’s hieronder een voor een toelichten zodat jij kunt kijken in welke je je het meest herkent! Onthoud je hebt ze alle drie in je, maar grote kans dat er een (of twee) uitspringt.
Vata
Bij Vata kun je denken aan een hertje. Vata personen zijn meestal dun gebouwd met smalle schouders en heupen. Hun ogen zijn over het algemeen klein en schichtig en grijs of heel donkerbruin van kleur. Een belangrijke eigenschap van Vata is droog, dit kun je ook terugzien in hun huid. Ze hebben sneller last van rimpels en verkleuren snel in de zon. Daarnaast kunnen ze snel last hebben van koude handen en voeten. Het haar van Vata is dun.
Vata personen schommelen vaak in hun energie en hebben een gevoelig zenuwstelsel, waardoor ze heftiger kunnen reageren op prikkels (bijvoorbeeld in de vorm van geluid). Ook hebben ze van de dosha’s de meeste slaap nodig: minstens acht uur.
Ze hebben een wisselende eetlust en vaak een onregelmatige stoelgang. Vata personen praten graag, zijn creatief en hebben een goed aanpassingsvermogen. De meeste kunstenaars, leraren of mensen met een beroep in de media hebben een Vata constitutie.
Pitta
Bij Pitta kun je denken aan een tijger. Pitta personen hebben een gemiddelde lichaamsbouw, met een doordringende blik in hun ogen. Vaak zijn deze donkerbruin, groen of lichtblauw. Veel Pitta personen hebben last van overgevoelige ogen en dragen een bril. In de zon krijgen Pitta personen snel sproetjes, ze hebben een dunne huid en sneller kans op verbranding. Mensen met roodhaar hebben altijd een Pitta constitutie, verder is het haar vaak dun en/of stijl.
Pitta personen hebben een goed uithoudingsvermogen en houden van lichaamsbeweging, vooral een sport met competitie is favoriet. Wel is het een aandachtspunt voor Pitta om hun eigen grenzen te bewaken, daar kunnen ze snel overheen gaan.
Ze hebben een sterke eetlust en worden hangry wanneer ze een maaltijd overslaan. Vaak komen ze snel in slaap en hebben dromen vol passie. Pitta personen zijn goede leiders en houden ervan projecten op te zetten. Wetenschappers en politici hebben vaak een Pitta constitutie.
Kapha
Bij Kapha kun je denken aan een olifant, al vergelijk ik ze graag met koeien. Ze zijn vaak stevig gebouwd met een brede borst en er wordt gezegd dat ze mooi kunnen zingen. Hun ogen zijn vaak groot en stralen stabiliteit en rust uit. Ze hebben een glanzende huid en dik donker haar.
Kapha personen zijn liever lui dan moe, maar hebben van alle dosha’s het meeste uithoudingsvermogen. Het is voor hun ook belangrijk om te sporten.
Ze eten graag en houden van zoete dingen. Hierdoor hebben ze neiging tot overgewicht en emotie eten terwijl ze eigenlijk gemakkelijk een maaltijd kunnen overslaan. Verder hebben ze een regelmatige stoelgang en zijn ze dol op slapen. Al hebben ze van alle dosha’s de minste slaap nodig.
Kapha personen zijn heel liefdevol en trouw, ze zijn tevreden en stabiel (vandaar mijn vergelijking met koeien). Kapha vrouwen zijn vaak zorgzame moeders die houden van het huis gezellig maken. Ook doen Kapha personen het goed als chef-kok of in het bankwezen.
Lees ook: Ayurveda Ochtendrituelen: een goede start van de dag
Kan je dosha veranderen gedurende je leven?
Iedereen wordt geboren met zijn unieke constitutie en deze blijft jouw hele leven hetzelfde. Jouw dosha zegt iets over je lichaamsbouw, karaktereigenschappen en voor welke klachten je gevoelig bent. Door jouw dosha te herkennen en hier naar te leven met de juiste voeding en lifestyle, zal je meer in je eigen kracht komen te staan.
Wat is jouw dosha?
In welke dosha(s) herken jij jezelf het meest? In een volgend artikel zal ik je meenemen in de juiste voeding en lifestyle tips per dosha.
Dit artikel geeft je informatie over de verschillende dosha’s en kan je helpen erachter te komen welke dosha bij jou overheerst. Wil zeker zijn van jouw constitutie? Boek dan een consult bij een Ayurvedisch therapeut.
